ჰენრი ჰაზლიტი
“ეკონომიკა ერთ გაკვეთილში”
მივბაძოთ ბასტიას და დავიწყოთ მარტივი მაგალითის ილუსტირებით, გატეხილი შუშით.
წარმოვიდგინოთ, რომ ვიგინდარა ახალგაზრდა ესვრის აგურს ფუნთუშეულობის („ბულანჟერიის“) ვიტრინას. განრისხებული მეპატრონე გამორბის შენობიდან, მაგრამ დამნაშავე უკვე გაიქცა. ირგვლივ ხალხი შეიკრიბა, ჩუმი კმაყოფილი მზერით უყურებენ ვიტრინაში დიდ ნახვრეტსა და ირგვლივ მიმოფანტულ შუშის ნამსხვრევებს, პურსა ტკბილეულობებს. ამასობაში ბრბო არ ჩრდება და ცდილობს ფილოსოფიურად შეხედოს ამ საკითხს. რამოდენიმე მათთაგანი ერთმანეთსა და დაზარალებულს ახსენებს, რომ ყველა უბედურებას თავისი ნათელი მხარეც ახლავს. მაგალითად რომელიღაცა მინის გამყიდველს გამოუჩნდება სამუშო. როგორც კი ეს წარმოსთქვეს დაიწყეს პროცესის განხილვა. რა ეღირება ახალი მინა? ორმოცდაათი დოლარი ? სოლიდური თანხაა. თუ არცერთი მინა არ დაიმტვრევა რა მოუვა მინის ბიზნესს? ასე შეგვიძლია დაუსრულებლად გავაგრძელოთ. მინაზე მომუშავე გადაუხდის ორმოცდაათ დოლარს მომწოდებელს, მომწოდებელი თავის მხრივ სხვა მომწოდებელს გადაუხდის ორმოცდაათ დოლარს, ასე გაგრძელდება უსასრულოდ. ერთი გატეხილი შუშა ბევრ ადამიანს დაასაქმებს. ამ ყველაფრდან ბრბოს გამოაქვს ერთ დასკვნა : ვიგინდარა, რომელმაც შუშა ჩაამტვრია , სულაც არ არის საშიში საზოგადოებისთვის, პირიქით სარგებლის მომტანიცაა.
მოდით სხვა კუთხიდანაც შევხედოთ. ბრბო მეტნაკლებად მართალია, თავის პირველ დასკვნაში, ზემოთხსენებული ვანდალიზმის ფაქტი მეტ სარგებელს მოუტანს შუშის ბიზნესს. ეს ფაქტი იმაზე მეტად არ გაანაწყენებს შუშაზე მომუშავეს, როგორც დამკრძალავი ბიუროს მეპატრონეს ვიღაცის სიკვდილი. მაგრამ დაზარალებულ მეპატრონეს არ აქვს ზედმეტი ორმოცდაათი დოლარი, რითაც ახალი პიჯაკის ყიდვას აპირებდა. რადგან მას ფულის გადახდა ახალი შუშის საყიდლად მოუწია, ამიტომაც პიჯაკის გარეშე დარჩება( ასევე სხვა ექვივალენტური მოთხოვნილების ან ფუფუნების საგნის). სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, იმის ნაცვლად, რომ მას ჰქონოდა მრთელი ვინტრინა და ორმოცდაატი დოლარი, მას მხოლოდ განახლებული ვიტრინა აქვს. ან რადგანაც ის იმ დღეს გეგმავდა პიჯაკის ყიდვას, იმის ნაცვლად, რომ მას ჰქონოდა ვიტრინა და პიჯაკი, ახლა ის მხოლოდ განახლებული ვიტრინითა და პიჯაკის არარსებობით უნდა დატკბეს. თუ განვიხილავთ დაზარალებულს , როგორც საზოგადოების წევს, საზოგადოება დარჩა ახალი კოსტიუმის გარეშე, რომელიც სხვა შემთხვევაში შეიკერებოდა , სწორედ ამ ერთეულით გაღარიბდა საზოგადოება.
ერთი სიტყვით შუშაზე მომუშვის მოგება ექვივალენტურია პიჯაკის შემკერის წაგებისა. ახალი დასაქმება არ მოჰყოლია ამ ყველაფერს. ბრბო მხოლოდ ერთ კავშირს ხედავს დაზარალებულსა და შუშაზე მომუშვეს შორის. მათ დაავიწყდათ მესამე პირი, პიჯაკის მკერავი. მათ ის უპრობლემოდ დაივიწყეს, რადგან ის ამ ტრაგედიაში არ ჩანს. ისინი მომავალში დაინახავენ განხლებულ შუშას. ისინი ვერასდროს ვერ ნახავენ დამატებით პიჯაკს, რადგან ის არასდროს დამზადდება. ისინი ხედავენ მხოლოდ იმას, რაც ჩანს აქ და ახლა.
1946 წელი
მწვანე კითხვები 