მარგერიტ იურსენარის “ადრიანეს მოგონებები” ( ლიტერატურულად დამუხტვისა და ლიტერატურული ორგაზმის განცდის საუკეთესო საშუალება)

 

„ო, სულო ჩემო, ნაზო ყარიბო, ჩემი სხეულის მგზავრო და მდგმურო, მიეხეტები სამარადისოდ პირქუშ, ცივსა და უდაბურ მხარეს, სად ვეღარავის მოჰგვრი სიხარულს“
Animula, vagula, blandula

Hospes comesque corporis

Quae nunc abibis in loca

Pallidula, rigida, nudula,

Nec, ut soles, dabis iocos…

P. Aelius Hadrianus Imp.

„ძვირფასო მარკუს…“  ასე იწყება  მომაკვდავი ადრიანეს წერილი და წიგნი მისი ცხოვრების შესახებ. თხრობას სივკდილის სუნი ასდის, თავიდან თითქოს ვერ ამჩნევ, მაგრამ  მოგონებები,  მიმქრალი გრძნობების გაცოცხლების მცდელობები ყველაფერი ერთად  ხაზს უსვამს  იმას რომ ის ერთადერთი კაცობრიობის  სიცოცხლის ძალის მტერი აქ არის !

„ ძნელია, აღმოჩნდე ექიმთან და დარჩე იმპერატორად; კიდევ უფრო ძნელია, ამ დროს თავი ადამიანად იგრძნო და ადამიანური თვისებები შეინარჩუნო“ მაგრამ მიუხედავად ამისა ადრიანეს  არ უჭირს  სიმართის ეკლებთან გამკლავება „მე მივაღწიე ასაკს, როცა ადამიანისათვის ცხოვრება სხვა არაფერია, თუ არა აღიარებული მარცხი“ სიტყვა მარცხს კითხვისას  ჩერდები, ბევრჯერ ამეორებ გონებაში და ხვდები რომ უნდა მოისმინო ადამიანის ისტორია, რომელსაც თავის დროზე, ალბათ ყველაფერი ჰქონდა, მაგრამ დღეს მისი „საყვარელი“ სხეული, მხოლოდ გონების ფანტაზმებისთვის ინახავს რესურსებს და კიდევ ცოტაოდენი სუნთქვისათვის.

ეს ისტორია ადამიანზეა, რომლესაც  „კენტავრობა“ სურს  და თავის თავს ძალიან ბევრ კითხვას უსვამს ; „რა არსებითი განსხვავებაა მოცელილ ბალახსა და ყელგამოღადრულ ცხვარს შორის?“ ადამიანზე რომელიც სიყვარულს მკაცრ კრიტერიუმებს უყენებს ; „სიყვარულის წმინდა წყლის ფიზიკურ სიამოვნებასთან ( თუ მსგავსი რამ საერთოდ არსებობს )  გაიგივების კანონიერებას მხოლოდ იმ დღეს ვიწამებ, როცა საკუთარი თვალით ვნახავ ამოჩემებული კერძის წინ მოკალათებულ და აღფრთოვანებისგან ცრემლებად დაღვრილ გურმანს, როგორცნორჩ მკერდს დაწაფებულ მგზნებარე საყვარელს“ იმეპრატორზე, რომლის ადამიანური ნაწილი ფიქრობს, რომ „სიტყვებს არ დაეჯერებათ, სიტყვები გვატყუებენ“ მიტოვებულ ადამიანზე „ყოველ შემთხვევისთვის მე უფრო ხშირად მტოვებდნენ, ვიდრე პირიქით“? მართალია კონტექსტიდან ამოგლეჯილია, მაგრამ „საკუთარ თავს მარტოობის ფუფუნება ვაჩუქე“ , მარტოობა რომელიც მას  ვერ ეკადრება. მისთვის დროც კი ფარდობითი ხდება ცხოვრების მიწურულს  „ჩემი დრო ამჟამად გაცილებით მცირე  ერთეულებით იზომება“ და თქვენი ? „მე ვიწყებ სიკვდილის შეცნობას“ . შემდეგი თხრობა მთლიანედ ეძღვნება მარკუსის „განათლებასა“ და „შეგრძნებას“  ცხოვრების შესახებ, რა თქმა უნდა მისი არცთუისე მცირე და ღარიბი გამოცდილებებით.

რატომ უნდა წაიკითხო რაღაც ისტორიული რომანი? რაში მაინტერესებს ვიღაც ადრიანეს ისტორია, რომელიც კარგა ხნის წინ მოკვდა და რომლის რასებობა არც არავის ახსოვს? ისტორიული რომანების კითხვა ხომ ტანჯვაა! ადრე დაგეთანხმებოდით,  ერთადერთი ისტორიული რომანი, რომელიც წაკითხული მაქვს  ცვაიგის „მარიამ სტუარდია“ და არცთუისე ცუდი იყო, უფრო კარგი თუ არა, მაგრამ ხშირ შემთხვევაში, წლების წინ მომხდარი ისტორიები იმ კედლებში გაგრძნობინებს თავს, სადაც არ გინდა იყო, მაგრამ ამ წიგნში ყველაფერი სხვაგვარდააა. არ აქვს მნიშვნელობა ადამიანი საუკუნეების წინ მოკვდა თუ რამოდენიმე საუკუნის შემდეგ მოკვდება, სიკვდილის შეცნობის პროცესი, ცხოვრების გადაფასებისა და ცალი თვალით გადახედვის მდგომარეობა, ყველა ადამიანისთვის ნაცნობია.  ეს წიგნი ნაკლებადაა ისტორიული რომა,  ის უფრო  ქარბუქებ გამოვლილი სული ისტორიას მოგვითრობს, საიდანღაც მისი ღრმა კუნჭულებიდან ამოსულ , რომლებიც ყველაზე ეგზისტენციურ თუ არა სულისშემძვრელ მდგომარეობებზე გაფიქრებთ.

კიდევ ფიქრობთ წაკითხვა არ წაკითხვაზე? აქვე ერთ პატარა საიდუმლოს გაგანდობთ, რომელსაც ბევრი  მკითხველი არც არასდროს არ აკვირდება ვინ თარგმნა წიგნი? საყვარელი წიგნის მთარგმნელზე იცით რამე? ცუდ მთარგმნელს რომ ეთრგმნა, ისევე მოგეწონებოდათ ეს წიგნი? ზოგი „ღრუზინულად ნათარგმნ პროზას ვერ ვკითხულობ, რუსულად/ინგლისურად ნათარგმნი მირჩევნია“  და რომ კითხოთ რატომ? დიდი ალბათობით ვერ დაგისაბუთებენ. მოკლედ ეს წიგნი თარგმნა ადამიანმა, რომელმაც  თანამედროვე და ერთ ერთი ძლიერი მწერალის  ერიკ-ემანუელ შმიტის ნაწარმოებები აჩუქა ქართულ საზოგადოებას. ბუნებრივია მას სხვა წიგნებიც აქვს ნათარგმნი და არა ერთი, მაგრამ ჩემი  მისი ნაშნომებთან ურთიერთობა იწყება  შმიტით. ძალიან დიდი მადლობა მერაბ ფიფიას, ძალიან ალბათ აქ  სუსტად ჟღერს, მაგრამ ვერ წარმოიდგენთ ეს ახალი წიგნი რა ზღვა შეგრძნებებს აღზრავს, აბზაციდან აბზაცამდე  თითქოს მთელი მოთხრობა გეჩხირება და ვერ ხვდები როგორ შეიძლება ერთი წიგნის ერთ გვერდზე დაეტიოს ამდენი გრძნობა, ისტორია თუ  პოეზია. ამ ყველაფერს სჭირდება გაანალიზება, შესისხლხორცება(მონელება არ მინდა გამოვიყენო) , სულის სიღრმეებიდან ამოტანა  და  მკითხველის სივრცეში გადმოქართულება. ეს მარტივი არაა და ყველანაირი რესურსების მაქსიმალურ დონეზე გამოყენებას მოითხოვს, რისთვისაც მადლობა მერაბს ! რა თქმა უნდა ეს ყველაფერი ასეთივე მუხტებით და ემოციებით მიმართულია მარგერიტ იურსენარის მისამართითაც.რომლის შესახებ პირველად, წიგნის პრეზენტაწიისას შევიტყვე. მადლობა ქარჩხაძის გამომცემლობას, იმედია დააფასებთ ასეთ მთარგმნელებს .

 

და ბოლოს „ვაღიარებ, რომ გონება იმღვრევა და ირევა სწორედ სიყვარულის სასწაულის სიახლოვისას“